"मालकी हक्काच्या मागणीची नोंद" – एका शेतकऱ्याची खरी गोष्ट

गावात अनेकजण वर्षानुवर्षे जमिनीवर कसतात, पण मालकी हक्क मिळत नाही. महाराष्ट्र जमीन महसूल संहितेच्या कलम १७ मुळे अशा लोकांना आपला हक्क कायदेशीर करण्याची संधी मिळते. चला, एका कष्टकरी शेतकऱ्याच्या अनुभवातून हे समजून घेऊया.

भाऊसाहेब कडू यांची गोष्ट:

भाऊसाहेब हे बुलढाणा जिल्ह्यातील रहिवासी. त्यांचे वडील 40 वर्षांपासून एका सरकारी चरई जमीन (गायरान) तुकड्यावर कसत होते. घर बांधले होते, विहीर खोदली होती, आणि उत्पन्नही घेऊ लागले. पण सातबारा उताऱ्यावर नाव नव्हते.

एक दिवस गावात ग्रामसेवकाने सांगितले – "जर तुम्ही मालकी हक्कासाठी अर्ज करू इच्छित असाल, तर महसूल संहितेच्या कलम १७ अंतर्गत तुमचा दावा दाखल करू शकता."

 काय सांगते कलम १७?

कलम १७ (Section 17) – महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता, 1966 अंतर्गत खालील गोष्टी स्पष्ट केल्या आहेत:

"ज्या व्यक्ती जमिनीवर स्वतःचा मालकी हक्क असल्याचे सांगतात, त्यांनी महसूल अधिकाऱ्याकडे तो हक्क नोंदवून त्याची नोंदणी मागणी (Claim of Title) म्हणून करावी."

महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता कलम ४९ – सविस्तर माहिती

 कलम १७ अंतर्गत काय करता येते?

✅ तुम्ही जमीन कसत असाल पण रेकॉर्डवर नाव नसेल:

तुम्हाला वाटत असेल की जमीन तुमची आहे, पण महसूल अभिलेखात तुमचे नाव नसेल तर तुम्ही 'मालकी हक्क मागणी अर्ज' करू शकता.

✅ वारसाहक्क असेल:

जर तुम्ही वारसा हक्काने जमीन घेतली असेल पण ती तुमच्या नावावर नसल्यास तुम्ही हक्काची मागणी करू शकता.

✅ कायदेशीर दस्तऐवज असतील:

विक्री करार, कोर्टाचा निकाल, पावती किंवा इतर पुरावे असल्यास तुम्ही हक्काची नोंदणी करू शकता.

अर्ज कसा करावा?

1. तलाठी कार्यालयात / तहसीलदार यांच्याकडे अर्ज

2. आवश्यक कागदपत्रे:

   • आधार, 7/12 उतारा, पावती, करारनामा, कोर्ट निकाल (जे लागू असेल)

3. महसूल अधिकाऱ्यांकडून चौकशी व शासकीय नोंद

4. फेरफार मंजूर झाल्यास 7/12 उताऱ्यावर नाव नोंदवले जाते

   महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता – कलम ५९

भाऊसाहेब कडू यांचा अनुभव:

भाऊसाहेबांनी तलाठ्याकडे कलम १७ अंतर्गत अर्ज केला. त्यांनी विहिरीची पावती, शेतीचा उत्पन्नाचा पुरावा, आणि ग्रामपंचायतीचा दाखला सादर केला. अधिकाऱ्यांनी प्रत्यक्ष पाहणी केली आणि शेवटी जमीन त्यांच्या नावावर झाली.

त्यामुळे त्यांना बँकेकडून शेती कर्जही मिळाले, आणि त्यांची मुलगी उच्च शिक्षणासाठी शहरात गेली. एका कायदेशीर प्रक्रियेमुळे त्यांचे आयुष्यच बदलले.

 कलम १७ चे कायदेशीर महत्त्व:

लक्षात ठेवण्यासारख्या गोष्टी:

• खोटा दावा केल्यास दंड / शिक्षा होऊ शकते

• पुरावे अत्यंत महत्त्वाचे असतात (कागदपत्र, साक्ष, नकाशे)

• सर्व अर्ज व चौकशी प्रक्रियेमध्ये प्रामाणिकपणा आवश्यक

कलम १७ म्हणजे केवळ एक कायदा नाही, तर आपल्या हक्काची ओळख पटवण्यासाठीचा एक मार्ग आहे. जमीनवर खऱ्या अर्थाने मालकी हक्क मिळवण्यासाठी योग्य कागदपत्रांसह अर्ज करून तुम्ही ही संधी वापरू शकता.

भाऊसाहेबांनी केवळ अर्ज करून नव्हे, तर विश्वासाने पुढे जाऊन आपला हक्क सिद्ध केला – आणि आज त्यांच्या कुटुंबाला त्या जमिनीमुळे भविष्यकाळ सुरक्षित झाला.

👉 MyBhumi Property Blog