महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता १९६६ चे कलम ३४ काय आहे?

कलम ३४: फेरफारांची नोंद – शेतकऱ्याच्या नजरेतून एक गोष्ट

"शंकररावांचा नवा प्रवास"

शंकरराव एक जुने शेतकरी. त्यांच्या आजोळपासून चालत आलेल्या ५ एकर शेतीवर ते दरवर्षी पीक घेत असत. एक दिवस त्यांनी ठरवलं की मुलगा सचिन याला त्यातील २ एकर शेती भेट द्यायची. त्यांनी गावच्या तलाठ्याला विचारलं – “मुलाच्या नावावर जमिन ट्रान्सफर करायचंय, काय करावं लागेल?”

तेव्हा तलाठी म्हणाला – “तुम्ही फेरफार अर्ज दाखल करा. महाराष्ट्र जमीन महसूल संहितेच्या कलम ३४ अंतर्गत ही प्रक्रिया केली जाते.”

"महाराष्ट्र जमीन महसूल नवे नियम"

"कलम ३४ म्हणजे काय?"

कलम ३४ नुसार, जमिनीशी संबंधित कोणताही बदल – जसे की विक्री, वारसा, भेट, दान, ट्रस्टमध्ये हस्तांतर, विभाजन – झाला की, त्याची नोंद गाव नमुन्यात करणे बंधनकारक असते.

शंकररावांनी विचारलं – “म्हणजे मी केवळ मुलाला शेती दिली, तरीसुद्धा ते नोंदवणं आवश्यक आहे का?”

तलाठी उत्तरला – “हो. फेरफार म्हणजे जमिनीच्या हक्कात किंवा ताब्यात बदल. जर नोंद केली नाही, तर भविष्यात कायदेशीर अडचणी येऊ शकतात.”

महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता – कलम १७

"फेरफाराची प्रक्रिया"

शंकरराव तलाठ्याकडे गेले आणि अर्ज भरून दिला. तलाठ्याने ७/१२ उतारा, ८अ उतारा, खरेदी-विक्री करार, आणि ओळखपत्रे मागवली.

कलम ३४ नुसार प्रक्रिया पुढील प्रमाणे चालते:

अर्ज स्वीकारल्यानंतर तलाठी त्याची पडताळणी करतो

शेजारी व हितसंबंधीत व्यक्तींची सूचना दिली जाते

आपत्ती (Objection) असल्यास सुनावणी

कोणतीही हरकत नसेल, तर फेरफाराची नोंद ७/१२ वर केली जाते

"एक छोटा अडथळा"

शंकररावांच्या जमिनीला लागून असणाऱ्या त्याच्या भावाला वाटलं की त्याचाही काही हिस्सा आहे. त्याने हरकत नोंदवली. मग तहसीलदार ऑफिसमध्ये सुनावणी झाली. शंकररावांनी सारे कागद सादर केले, आणि स्पष्ट केले की हे फक्त भेट स्वरूपात मुलाला दिले आहे.

तहसीलदारांनी सर्व पुरावे तपासून फेरफार मान्य केला आणि ७/१२ वर सचिनचं नाव चढवलं.

महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता – कलम ४१: सरकारी जमिनीवर अतिक्रमण टाळा

"कलम ३४ चा महत्वाचा धडा"

शंकरराव सांगतात – “माझ्यासारख्या शेतकऱ्याला हे माहिती नसेल तर पुढे कायदेशीर लढाई लागली असती. म्हणूनच कोणताही बदल जमिनीत झाला, तर कलम ३४ नुसार त्याची नोंद करणे आवश्यक आहे.”

✅ महत्त्वाचे मुद्दे (Key Takeaways):

कलम ३४ नुसार, जमिनीवरील हक्क, मालकी किंवा ताब्यातील बदलाची नोंद करणे बंधनकारक आहे

फेरफार अर्ज प्रभाग कार्यालयात (तलाठी/ मंडळ अधिकारी) दाखल करावा

आपत्ती नोंदणी, सुनावणी आणि अंतिम नोंद ही प्रक्रिया असते

७/१२ उताऱ्यावर फेरफार केल्याशिवाय मालकी स्पष्ट होत नाही

शंकरराव आज गावात इतरांना सांगत फिरतात – “जमिनीशी संबंधित काहीही बदल झाला की तलाठ्याकडे जा आणि कलम ३४ अंतर्गत फेरफार अर्ज द्या. कागदपत्र ठेवा, वेळ वाचवा आणि तुमचं हक्क सुरक्षित ठेवा.”