सुधाकर वाडेकर यांची कहाणी

सुधाकर वाडेकर हे बुलढाणा जिल्ह्यातील एका खेडेगावात राहणारे. त्यांच्या आजोबांनी 1958 साली गावात 6 एकर जमीन विकत घेतली होती. त्या जमिनीचा सात-बारा उतारा आजही उपलब्ध होता, पण समस्या अशी की ती जमीन गेली 30 वर्षे शेजारी गावातील गंगाराम पाटील यांच्या ताब्यात होती.

 वाडेकरांच्या अडचणी:

• स्वतःच्या नावावर 7/12 नाही.

• जमीन शेतात फक्त दुसरे लोक शेती करत आहेत.

• कोणीही "तुझं काही नाही हो" असं म्हणून दुर्लक्ष करत होतं.

• गावपंचायत किंवा तलाठी सुद्धा फारसा प्रतिसाद देत नव्हता.

कायदेशीर गोष्टी समजून घेणे

वडिलोपार्जित जमीन म्हणजे काय?

वडील, आजोबा किंवा पूर्वजांकडून मिळालेली जमीन ही वडिलोपार्जित जमीन (ancestral property) म्हणवली जाते. यावर सर्व वैध वारसांना समान अधिकार असतो.

जुना 7/12 (सातबारा) म्हणजे काय?

जुना 7/12 म्हणजे त्या जमिनीचा ऐतिहासिक उतारा. त्यावर जर तुमच्या आजोबा/वडिलांचे नाव असेल, तर तुम्हाला कायद्यानुसार हक्क असतो – जर तुम्ही वारस असल्याचा पुरावा देऊ शकलात.

कायद्यानुसार प्रक्रिया काय आहे?

✅ 1. वारस नोंदणी (Heirship Certificate)

तुम्ही त्या जमिनीचे कायदेशीर वारस आहात हे सिद्ध करण्यासाठी प्रथम वारस प्रमाणपत्र (वारस नोंदणी) आवश्यक आहे.

कुठे मिळते? – तहसीलदार कार्यालयात अर्ज करून मिळते.

✅ 2. फेरनोंदणी (Mutation Entry)

जुना 7/12 जर वडिलांच्या नावावर असेल, तर त्यावरून फेरफार नोंदणीचा अर्ज करून तुमचं नाव त्यात घालता येतं.

अर्ज कोणाकडे करायचा? – तलाठी / मंडळ अधिकारी.

✅ 3. वास्तविक ताबा मिळवण्यासाठी प्रक्रिया

जर जमीन प्रत्यक्षात दुसऱ्याच्या ताब्यात असेल, तर:

• स्थानीक महसूल अधिकारी यांना तक्रार द्या.

• ताबा हस्तांतरणासाठी 145/149 नोटीस लागू शकते.

• आवश्यक असल्यास स्थानिक न्यायालयात ताबा व वारस हक्कासाठी दावा दाखल करा.

 कायदेशीर संदर्भ

• महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता 1966 – कलम 149 आणि 150

• वारस कायदा – भारतीय उत्तराधिकार अधिनियम (Hindu Succession Act, 1956)

• ताबा परत मिळवण्यासाठी CPC 6 Rule 4 & Specific Relief Act

सुधाकर वाडेकर यांचा यशस्वी संघर्ष

सुधाकरने काय केलं?

1. तहसील कार्यालयात जाऊन वारस प्रमाणपत्र काढलं.

2. जुना 7/12 जोडून तलाठ्याला Mutation Entry अर्ज दिला.

3. तलाठ्याने सुरुवातीला टाळाटाळ केली, पण मग RTI (माहितीचा अधिकार) दाखल केला.

4. 3 महिन्यांत त्यांचं नाव 7/12 वर आलं.

5. गंगाराम पाटलांनी प्रत्यक्षात शेत ताब्यात ठेवण्याचा प्रयत्न केला, त्यामुळे त्यांनी स्थानीक न्यायालयात दावा दाखल केला.

6. कोर्टाच्या आदेशानंतर महसूल विभागाने ताबा सुधाकर यांना दिला.

7/12 नसला तरी काय करता येईल?

हो! तुमचं नाव 7/12 वर नसेल, पण जर तुमच्या वडिलांच्या/आजोबांच्या नावावर जमीन असेल, आणि तुम्ही वैध वारस असाल, तर:

• तुम्ही वारसत्व सिद्ध करू शकता

• तुम्ही Mutation Entry करू शकता

• आणि जमीन परत मिळवू शकता – कोर्टाच्या मदतीने

"जमीन ताब्यात नसली, तरी तुमचा हक्क गमावलेला नसतो. वडिलोपार्जित संपत्ती तुमची आहे, ती परत मिळवण्यासाठी योग्य कायदेशीर मार्गाने प्रयत्न करा."

वाचकांसाठी सूचना:

✅ तुमच्याकडे जुना 7/12 आहे का?
✅ वारस असल्याचा पुरावा आहे का?
✅ जमीन दुसऱ्याच्या ताब्यात गेली आहे का?

➡️ तर आजच तलाठ्यांकडे Mutation Entry साठी अर्ज करा.
➡️ गरज भासल्यास वकिलाचा सल्ला घ्या.