वसंत राठोडची चिंता

वसंत राठोड हे लातूर जिल्ह्यातील एक साधे, शांत स्वभावाचे शेतकरी. त्यांचं कुटुंब वडिलोपार्जित 8 एकर जमिनीवर शेती करत होतं. वसंतानं एक दिवस तलाठ्याकडे 7/12 उतारा मागवला. पण तो पाहून त्याचा थरकाप उडाला!

त्याच्या जमिनीवर त्याच्या भावाचा एकटा नाव – वसंताचं नावच नाही!

वसंत म्हणाला,

"हे कसं झालं? मी आणि माझा भाऊ दोघंही हक्कदार आहोत. मग माझं नाव गायब कसं?"

तलाठ्याने सांगितलं की, त्याच्या भावाने काही महिन्यांपूर्वी फेरफारासाठी अर्ज केला होता, आणि त्यानुसार रेकॉर्ड बदलले गेले. वसंताला काहीच कल्पना नव्हती. त्याचं मन भरून आलं.

"महाराष्ट्र जमीन महसूल नवे नियम"

काय आहे कलम १३८?

कलम १३८ हे फेरफार नोंदणीबाबत अतिशय महत्त्वाचं कलम आहे.

हे कलम सांगतं की, जर कुणी फेरफारासाठी अर्ज केला, तर महसूल अधिकारी त्यावर योग्य चौकशी करणार आहेत. आणि त्या चौकशीनंतरच नावनोंदणी, हक्क, बदल हे मंजूर होतील.

यामध्ये हेही स्पष्ट केलं जातं की:

• खोट्या माहितीवर फेरफार नोंदवला गेला असेल, तर त्याची चौकशी केली जाऊ शकते.

• फेरफार चुकीचा असल्यास तो रद्द केला जाऊ शकतो.

वसंत राठोडचा अर्ज

वसंतनं महसूल कार्यालयात अर्ज दाखल केला. अर्जामध्ये त्यानं नमूद केलं:

"माझं नाव फेरफारामध्ये का नाही? मला काही नोटीसही मिळाली नाही. ही नोंद चुकीची आहे."

तहसीलदारांनी अर्ज स्वीकारून कलम १३८ अंतर्गत चौकशी सुरू केली. पंचनामा, साक्षीदार, वडिलोपार्जित दस्तऐवज यांची तपासणी सुरू झाली.

चौकशीचा निकाल

महसूल अधिकाऱ्यांनी चौकशीमध्ये निष्कर्ष काढला की वसंत राठोडचं नाव खरोखर नोंद असायला हवं होतं. भावाने चुकीची माहिती देऊन फक्त स्वतःच्या नावावर फेरफार नोंदवून घेतला होता.

तेव्हा तहसीलदारांनी ते फेरफार रद्द केला आणि नवीन फेरफार क्र. नोंदवून दोघांचं नाव परत रेकॉर्डमध्ये घेतलं.

कायद्याचा आधार

कलम १३८ शेतकऱ्यांसाठी संरक्षक ढाल आहे. हे कायदा सांगतो:

• फेरफार फक्त चौकशी केल्यानंतरच वैध ठरेल.

• जर चुकीचा फेरफार केला गेला असेल, तर महसूल अधिकारी त्याला रद्द करू शकतात.

• जर कोणी खोट्या माहितीच्या आधारे फेरफार करून घेतला, तर त्याच्यावर कायदेशीर कारवाई होऊ शकते.

गावकऱ्यांना मिळालेला संदेश

वसंत राठोडच्या अनुभवातून गावातील अनेक शेतकऱ्यांनी शिकायला सुरुवात केली. तलाठ्याच्या मार्गदर्शनाने त्यांनी आपापल्या 7/12 उताऱ्यांची तपासणी केली.

गावच्या सरपंचांनी म्हणालं,

"फेरफार झाला की त्यावर आपली हरकत आहे का हे बघायला विसरू नका. नाहीतर तुमचं नाव गायब होईल आणि नंतर लढावं लागेल."

 कलम १३८ चं सार

"फेरफार म्हणजे केवळ नोंदवहीतील बदल नाही, तो तुमच्या जमिनीच्या हक्काचा भाग आहे. त्यासाठी कलम १३८ तुमचं संरक्षण करतं – पण त्याचा वापर करणं तुमची जबाबदारी आहे." 🌿