शरद पाटील आणि वडिलोपार्जित जमीन

शरद पाटील एक तरुण, शिक्षित शेतकरी. त्याचे वडील तुकारामराव यांनी चार एकर जमीन नांदुरबार जिल्ह्यात वर्षानुवर्षे कसली होती. तुकारामराव यांच्या निधनानंतर, शरद आणि त्याच्या भावांनी तहसील कार्यालयात वारसा फेरफाराची नोंद (Mutation Entry) करण्यासाठी अर्ज केला.

पण... अडचण पुढेच होती.

"महाराष्ट्र जमीन महसूल नवे नियम"

वारसांमध्ये एक अपात्र

शरदचा मोठा भाऊ रवींद्र, गेली अनेक वर्षे परदेशात स्थायिक होता. तो ना शेतीत गुंतलेला होता, ना त्याचा संपर्क गावशी. तरीही तो म्हणाला:

“माझं नाव जमिनीच्या फेरफारात हवं! मला वाटा पाहिजे!”

शरद म्हणाला:

“तू शेती करत नाहीस, ना तुझं या जमिनीशी काही देणंघेणं आहे. तुझी अपात्रता ठरवली पाहिजे.”

याचवेळी, महसूल विभागातील तलाठ्याने कलम 42(ब), 42(क) आणि 42(ड) चा उल्लेख केला.

 काय सांगतात कलम 42 (ब), (क), (ड)?

🟩 कलम 42(ब):

जर वारसांमध्ये कोणताही वाद नसेल आणि सर्व कागदपत्रे नीट असतील, तर सरळ फेरफार नोंद करता येते.

🟩 कलम 42(क):

जर एखादा वारस अपात्र ठरवावा वाटत असेल, जसे की:

• शेती सोडून गेलेला,

• गुन्हेगारी पार्श्वभूमी असलेला,

• सरकारी सेवेत असलेला पण परवानगीशिवाय जमीन मिळवू इच्छिणारा,

तर त्याला कारणे दाखवा नोटीस देऊन, त्याची अपात्रता तपासून फेरफार निर्णय घेता येतो.

🟩 कलम 42(ड):

जर वारस अपात्र ठरवण्यात आला, तर त्याला फेरफारातून वगळून उरलेल्या पात्र वारसांच्या नावे नोंद होऊ शकते.

तहसीलदार कार्यालयात सुनावणी

शरदने तहसीलदारसमोर अर्ज दाखल केला. पुरावे दिले:

• रवींद्र शेती करत नाही.

• परदेशात राहतो.

• गेल्या 10 वर्षांत शेतीच्या उत्पन्नात भाग घेतलेला नाही.

तहसीलदारांनी 42(क) अंतर्गत कारणे दाखवा नोटीस रवींद्रला पाठवली. सुनावणीला तो हजर झाला नाही. परिणामी, त्याची अपात्रता निश्चित झाली आणि 42(ड) अंतर्गत त्याला जमिनीच्या फेरफारातून वगळण्यात आलं.

 कलम 42 ब, क, ड – तक्ता स्वरूपात:

“वारसा म्हणजे फक्त नाते नव्हे, तर जबाबदारी असते. महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियमातील कलम 42(ब), (क), (ड) ही न्याय मिळवण्यासाठीच नाही, तर शेतीचे संरक्षण करण्यासाठी आहेत.”

✅ तुमच्याही नावावर फेरफार हवा आहे का?
✅ वारसांमध्ये वाद आहे? अपात्र कोणी आहे का?
✅ तर या कलमांनुसार कार्यवाही करण्यासाठी तुमच्या जिल्हा महसूल कार्यालयाशी संपर्क करा – आणि हा ब्लॉग इतर शेतकऱ्यांना शेअर करा.